Opis tematyki fresków na sklepieniu krużganków w Stoczku
bogumil
14/05/2010 09:58

Przeczytaj artykuł prezentujący szczegółowy opis fresków w krużgankach stoczkowskiego klasztoru przygotowany przez ks. Pawła Śmierzchalskiego MIC, badacza i znawcy architektury Sanktuarim Matki Pokoju w Stoczku.

Sklepienia trzech skrzydeł krużganków: zachodniego, północnego i południowego zostały pokryte malowidłami ukazującymi historie w większości zawarte w Starym Testamencie. Jedynie pierwsza i trzy ostatnie, znajdujące się w skrzydle zachodnim, pochodzą z Nowego Testamentu i dotyczą Zmartwychwstania. Łącznie znajduje się tu 37 scen, lecz obecnie nie wszystkie są czytelne. Każda z kwater jest oddzielona od siebie pasami łuków, które łączą ze sobą filary przeciwległych ścian. Pośrodku każdej kwatery znajduje się scena główna z figuratywnymi przedstawieniami. Każda ze scen jest wpisana w ramę o odmiennym kształcie.

Kolorystyka malowideł wykonana jest w dwóch gamach: w tonacji ciepłych brązów, czerwieni i oranży oraz chłodnej z przewagą błękitów, ciemnych zieleni i odrobiny żółcieni.  

Sceny w skrzydle południowo-zachodnim:

  1. Jezus w Ogrodzie Oliwnym.
  2. Joab wbijający miecz w brzuch Amasy.
  3. Król Dawid błagający Boga o uzdrowienie syna. Dawid z koroną na głowie klęczy, trzymając prawą rękę na sercu, lewą lekko unosi. Przed nim na ziemi leży harfa i berło. Z nieba zstępuje anioł podając mu lewą ręką czaszkę a prawą miecz.
  4. Opowieść o Samsonie. Obecnie jest nieczytelna. Widoczna sygnatura artysty: M 1735.
  5. Mojżesz wyprowadzający wodę ze skały.


Sceny w skrzydle północno-zachodnim:

  1. Dotknięty chorobą Hiob.  Z lewej strony widzimy główną siedzącą postać, w oddali pejzaż.
  2. Abraham wiodący Izaaka na górę Moria, by złożyć go w ofierze Bogu. W owalu postać mężczyzny i kroczącego za nim chłopca. W tle na horyzoncie góry lub las.
  3. Dwóch mężczyzn niosących kiść winogron z Ziemi Obiecanej.
  4. Opowieść o wdowie z Sarepty. W części centralnej przedstawienia postać kobiety niosącej dwa drągi, po lewej stronie stoi mężczyzna.
  5. Salomon budujący świątynię na górze Moria. W centrum ukazano mężczyznę niosącego drabinę. W tle po lewej stronie widać fragment budowli, na jej szczycie wyciąg, który właśnie podnosi ładunek do góry. U stóp budowli rozrzucone przedmioty (może narzędzia).
  6. Samson niosący drzwi – wrota miejskiej bramy – na szczyt góry naprzeciw Hebronu. Przedstawiono brodatego mężczyznę w ciemnym płaszczu niosącego na prawym ramieniu drzwi (z zarysem krzyża).
  7. Niezidentyfikowana. Być może „dotyczy kary za nieposłuszeństwo”. Przedstawiono tu osła ze spuszczoną głową i z dwoma tobołami na plecach; w tle pejzaż.
  8. Grupa postaci. Bardzo słabo widoczna, nieczytelna.
  9. Sprzedanie Józefa przez braci. Po prawej stronie widzimy trzech braci, przed nimi małego Józefa. Z lewej strony mężczyznę, za nim trzy wielbłądy.
  10. Nieczytelna, zachowały się fragmenty napisu, z których można odczytać „Genesis Cap XXXII v XXXVII”. Zarysy dwóch postaci, z których jedna z lewej strony trzyma przed sobą tkaninę.
  11. Brodaty mężczyzna w długiej sukni, niosący stelę. Jest to malarskie ujęcie proroctwa Ezechiela zapowiadającego zniszczenie ołtarzy, spustoszenie miast.
  12. Mojżesz z tablicami prawa. Brodaty mężczyzna w pofałdowanej szacie, trzyma w rękach dwie tablice: lewa tablica z przykazaniami od I-III, prawa IV-X. Stoi na skałach a z jego czoła wypływają dwa snopy promieni. W tle odległy pejzaż łąki i niebo.
  13. Sen Jakuba. Po prawej stronie kompozycji postać śpiącego pod drzewem Jakuba, głowa ułożona na kamieniu. Dwaj aniołowie wspinają się do nieba po drabinie stojącej pośrodku kompozycji.
  14. Ofiarowanie Samuela na służbę Bożą. Przedstawienie jest bardzo nieczytelne. Widać jedynie zarys postaci na tle pejzażu. Mężczyzna w biskupiej infule na głowie trzyma przed sobą jasną rozłożoną tkaninę.


Sceny w skrzydle południowo-wschodnim:

  1. Dwóch kapłanów niosących Arkę Przymierza. Nad Arką usytuowaną w centrum umieszczono słońce. Na drugim planie po lewej stronie panorama miasta.
  2. Nieczytelna, wyblakła, podpis również.
  3. Niewidoczna, gdyż przez środek przechodzą fragmenty zatynkowanych pęknięć. Można jednak dostrzec dwóch mężczyzn na tle krajobrazu, po prawej stronie na ziemi leży korona, widoczna sygnatura artysty: M1736.
  4. Arma Christi. Obecnie wyblakłe i częściowo zatynkowane malowidło jest w zasadzie nieczytelne. Na tle pejzażu umieszczono narzędzia Męki Pańskiej: u dołu owalny przedmiot korona cierniowa lub może gąbka, którą podano Jezusowi ocet. W centrum diagonalnie ułożony krzyż (fragmenty).
  5. Rachela przy studni nabierająca wodę. W tle pejzaż: drzewa, pagórki, niebo. U dołu po lewej stronie koryto  a przy nim zwierzęta.
  6. Dwóch kapłanów przy ołtarzu. Fresk słabo czytelny, wyblakły, popękany, w dolnej partii częściowo pokryty tynkiem.  Dwie męskie postaci na tle pejzażu. Z nieba spadają promienie słońca lub błyskawice.
  7. Dwóch mężczyzn. Pierwszy ma na głowie koronę i płaszcz na plecach, z drugiej postaci pozostał fragment korpusu i nieczytelny fragment twarzy. Mężczyźni stoją u drzwi wysokiej budowli. Poniżej fragment napisu: „n C, XXII”.  
  8. Słabo czytelna. Mężczyzna klęczący pod drzewem. Być może jest to Jonasz pod usychającym bluszczem.
  9. Mojżesz przed faraonem. Obaj mężczyźni mają na głowach korony.
  10. Klęcząca postać. Twarz nieczytelna. Prawą rękę trzyma na sercu, lewą opiera o biodro. Klęczy pośrodku pola, na tle niespokojnego zachmurzonego nieba.
  11. Zabójstwo Abla przez Kaina. Kain pochylony nad leżącym ciałem Abla trzyma w lewym ręku przedmiot, którym zabił brata. W tle drzewa, wzniesienie na horyzoncie i zachmurzone niebo.
  12. Wąż miedziany na pustyni. Całość ukazana na pustkowiu na tle nieba.
  13. Kamienowanie Zachariasza. Pośrodku widzimy proroka osłaniającego się od ciosów zadawanych kamieniami rzucanymi przez dwóch mężczyzn, znajdujących się w lewej stronie fresku. Akcja toczy się na wyłożonym płytami dziedzińcu. Z tyłu wejście do świątyni wsparte filarami a w jego głębi ołtarz, na którym stoją kamienne stelle z przykazaniami.


Sceny w skrzydle południowo-zachodnim:

  1. Prorok Jonasz we wnętrzu ryby. Malowidło słabo widoczne, przedstawia postać Jonasza, do połowy zanurzoną w wodzie i w rybiej paszczy.
  2. Ludzki szkielet leżący na kamiennym katafalku lub w trumnie, z lewej strony mężczyzna, który trzyma wieko trumny lub płótno.
  3. Nieczytelna. Wyblakła i poklejona tynkiem. Przedstawiała martwego proroka, prawdopodobnie Nabota, który został niewinnie ukamienowany.
  4. Zmartwychwstały Jezus.
  5. Jezusa przedstawiona jako unosząca się w chwale nad grobem. Wokół Jego głowy nimb, w lewej dłoni trzyma chorągiew, prawą unosi w geście błogosławieństwa, przepasany perizonium. Na ziemi wokół  grobu leży dwóch żołnierzy, trzeci klęczy. Dwóch z nich trzyma w rękach włócznie. Z lewej strony na ziemi leży odrzucony kamień, który zamykał grób.
  6. Nieczytelna.  Najprawdopodobniej przedstawiała pusty grób i Chrystusa wstępującego do nieba.


Warto dodać, że poza wspomnianymi scenami w pasach oddzielających przęsła  występują po trzy sceny obwiedzione ornamentami. Środkowe - położone centralnie - zawierają pejzaże, natomiast boczne ornamenty osób: pojedynczych lub w grupach wpisanych w pejzaż. Wszystkie freski są malowane brązami, czerwieniami i oranżami.


Ks. Paweł Śmierzchalski MIC

 

Logowanie