Święta Warmia
pawels
18/01/2010 14:49

Warmia i Mazury to dwie geograficzne krainy położone w północno-wschodniej Polsce. Należą do najbardziej atrakcyjnych regionów turystyczno-krajoznawczych i rekreacyjnych naszego kraju. Na piękny i urozmaicony krajobraz tego regionu składają się tysiące jezior i duże kompleksy leśne, w tym Puszcza Piska, Puszcza Borecka i cześć Puszczy Rominckie przeciętej granicą państwową.

Region Warmii i Mazur jest często nazywany Krainą Tysięcy Jezior, ale jest ich w rzeczywistości znacznie więcej, w tym ok. 2000 jezior o powierzchni powyżej 1 hektara. Tu również znajdują się największe jeziora w Polsce. Śniardwy i Mamry, których powierzchnia przekracza 10 000 ha każde!

Najstarsze znaczenie słowa „Warmia” wiąże się z miastem Frombork, którego pierwotna nazwa brzmiała właśnie Warmia (od pruskich słów „Wormyan” lub „Wurmen”, oznaczających kolor czerwony). Prawdopodobnie w tym miejscu znajdowało się centrum rodowe pruskiego plemienia Warmów, zamieszkującego tereny nad Zalewem Wiślanym od Elbląga do Królewca. Nazwa Frombor zaś ma znaczenie maryjne. Jest ono bowiem zmodyfikowaną nazwa niemieckiej Frauenburg, co oznacza „gród Pani”, a domyślnie: „Matki Bożej”. W języku łacińskim używano nazwy bardziej rozbudowanej: Castrum Dominae Nostrae, czyli „Gród naszej Pani”.

 Z lewej: Fresk przedstawiający papieża Piusa II (1458-1464) namalowany przez Pinturicchio (1454-1513). 

Początki chrześcijaństwa w Prusach sięgają czasów św. Wojciecha (+997), ale jego pokojowa misja ewangelizacyjna nie przyniosła widocznych efektów. W 1009 roku ku mazurskim jeziorom wyruszył mnich niemiecki, św. Brunon z Kwerfurtu (+1009), który również zginął z rąk pogan. Plemiona Pruskie długo opierały się chrystianizacji. Dopiero w XIII wieku na nowo podjęto akcję misyjną. Uczynili to cystersi z klasztoru w Łeknie. Na czele misji stanął św. Chrystian (+1245), którego papież mianował w 1216 roku biskupem Prus. Dążył on do utworzenia państwa biskupiego, zależnego bezpośrednio od Stolicy Apostolskiej. Na przeszkodzie stanął zbrojny opór plemion pruskich, a po 1226 roku działalność Krzyżaków, którzy wkrótce utworzyli własne państwo w Prusach i dalej prowadzili zbrojną krucjatę, zmuszając do przyjmowania chrześcijaństwa. Podbój ziem pruskich i kolonizacja niemiecka sprawiły, że papież Innocenty IV (1243-1254) wydał w 1243 roku dekret, na mocy którego dokonano podziału ziem pruskich na diecezje. Utworzono je cztery: chełmińską, pomezańską, warmińską i sambijską. Diecezja warmińska obejmowała całą środkową część Prus. W wyniku podziału 2/3 terytorium diecezji przypadło Krzyżakom, zaś 1/3 biskupowi warmińskiemu, jako tzw. dominium warmińskie, nazwane potocznie Warmią. Po Reformacji i sekularyzacji zakonu krzyżackiego (1525 r.) diecezja utraciła na rzecz wyznania ewangelicko-augsburskiego dwie trzecie swego terytorium. Przy katolicyzmie pozostała tylko historyczna Warmia, tzn. terytorium zarządzane przez biskupa i kapitułę, dając piękny przykład wierności Chrystusowi i Jego Kościołowi.

 

 

Św. Wojciech - miniatura Stanisława Samostrzelnika z cyklu ilustracji do Żywotów arcybiskupów gnieźnieńskich Jana Długosza ze zbiorów Biblioteki Narodowej Warszawie.

 

Warmia miała szczęście do wybitnych biskupów; niektórzy z nich zostali kardynałami (m in. Stanisław Hozjusz), a jeden, Eneasz Piccolomini, w 1458 roku został wybrany papieżem (Pius II). Wśród wielkich ludzi związanych z Warmią należy też wymienić kanonika Mikołaja Kopernika, bpa Jana Dantyszka, bpa Marcina Kromera, bpa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, bpa Mikołaja Szyszkowskiego i bpa Ignacego Krasickiego.

Ziemia warmińska wydała wielu wspaniałych naukowców: Franciszka Hipplera (historyka), Eugena Brachvogela (historyka sztuki), Augusta Bludaua (biblistę); w czasach najnowszych: bpa Jana Obłąka (historyka), ks. Tadeusza Pawluka (kanonistę), ks. Władysława Piwowarskiego (socjologa), bpa Juliana Wojtkowskiego (dogmatyka, tłumacza, paleografa), ks. Alojzego Szorca (historyka), ks. Andrzeja Kopiczko (historyka). Zawieszone w katedrze fromborskiej kapelusze kardynalskie i papieska tiara symbolizują wielkość i znaczenie Warmii.

Dzięki gorliwości i ofiarności wiara katolicka utwierdzała się, a życie kościelne odradzało się zgodnie z uchwałami Soboru Trydenckiego (1543-1563). Przywiązanie do katolicyzmu wyrażało się też w sposób zewnętrzny poprzez liczne święte znaki, które tworzyły specyficznie religijny krajobraz Warmii z kaplicami, krzyżami, pasyjkami oraz figurami Matki Bożej z Dzieciątkiem. Duże znaczenie dla religijności Warmiaków miały sanktuaria: Święta Lipka, Stoczek Klasztorny, Gietrzwałd, Głotowo, Krosno, Chwalęcin. Pielgrzymowano do nich w nadziei uchronienia się od klęsk wojny, zarazy i innych nieszczęść.

W XIX wieku symbolem Warmii katolickiej stał się Gietrzwałd, z racji objawień Matki Bożej w 1877 roku. Maryja ukazała się dwom dziewczętom i przedstawiła jako Niepokalanie Poczęta. Wezwała do codziennego domawiania różańca i trzeźwości. Zapowiedziała też bliskie zakończenie prześladowania Kościoła pod zaborami: pruskim i rosyjskim. Z Gietrzwałdu wyszło odrodzenie życia religijnego w całej diecezji warmińskiej.

Historyczna Warmia przez dwieście dwadzieścia trzy lata (1243-1466) była pod panowaniem Krzyżaków, ponad trzysta lat we władaniu Rzeczypospolitej (1466-1772), sto siedemdziesiąt trzy lata (1772-1945) w państwie pruskim, potem niemieckim, a od 1945 znalazła się po raz drugi w granicach Polski. Zamieszkiwana początkowo przez pruskich Warmów, Natangów oraz Galindów została skolonizowana przez Niemców, a w XVI wieku również przez Polaków. W czasach nowożytnych północną Warmię zasiedlili Niemcy, południową Polacy. Przez długie wieki między Warmiakami mówiącymi po niemiecku i po polsku nie było antagonizmów narodowościowych. Żyli zgodnie i przykładnie. Dopiero pod koniec XIX wieku można obserwować na Warmii przebudzenie narodowe i większe zbliżenie się do wszystkiego, co polskie. W dużym stopniu przyczyniły się do tego objawienia gietrzwałdzkie w 1877 roku, podczas których Maryja przemówiła do dzieci po polsku.

 

Logowanie